Haaruitval ? Welke oplossingen zijn er?
Vaststellen dat je meer haar verliest dan normaal is één ding. De precieze oorzaak van je probleem achterhalen blijkt van een heel andere orde. “Globaal gezien onderscheiden we 2 grote groepen van haarverlies: de verlittekende of cicatriciële vormen en de nietcicatriciële vormen. Die eerste komen gelukkig minder frequent voor. Bij deze soort wordt de hoofdhuid onherstelbaar beschadigd, bijvoorbeeld door autoimmuunziekten als lupus of door lichen planopilaris. Dergelijke ziektes kunnen ontstekingsreacties rond het haarzakje veroorzaken, die tot littekenvorming leiden. Zodra dat fenomeen zich voltrokken heeft, is er geen weg meer terug: het follikelopeningetje verdwijnt en er blijft een glad, kaal stukje huid achter.”
Veel couranter zijn de niet-verlittekenende soorten, met androgenetische alopecie op kop. De dermatologe: “Met deze vorm van haarverlies krijgt iedereen op een gegeven moment te maken, maar de gradatie ervan verschilt enorm. Op bepaalde plaatsen op ons hoofd zijn onze haren namelijk gevoeliger voor de mannelijke hormonen of androgenen. Vanaf een bepaalde leeftijd – die erg kan variëren van persoon tot persoon – ontstaat er een onevenwicht van die hormonen ter hoogte van de haarwortels, waardoor die alsmaar kleiner worden, de haargroeicyclus sneller zijn einde bereikt en de haren dus ook sneller uitvallen. Na verloop van tijd worden de uitgevallen haren niet langer vervangen, wat zich uit in een dunner wordende haardos.” Naarmate de jaren verstrijken boet onze coupe dus helaas wat aan volume in. De haarzakjes van bepaalde personen zijn echter zo gevoelig voor de androgenen dat er een bepaald beharingspatroon ontstaat: de opgeschoven haargrens of hoefijzervormige inhammen rondom de schedel. De genetische loterij bepaalt in welke mate androgenetische alopecie je zal treffen. “Heeft een vader daar last van, dan is de kans groot dat de haargroei op het hoofd van zijn zoon ook ooit een dergelijk patroon zal aannemen: deze uitgesproken vorm van androgenetische alopecie is namelijk erfelijk bepaald. Bij mannen komt het trouwens ontzettend vaak voor. Zo’n 70% zal in de loop van zijn leven zijn haar verliezen.” En ook de dochters blijven niet buiten schot, want ook vrouwen worden door dit type van haaruitval getroffen, zij het minder frequent en wat discreter. “Naar volledige kaalheid evolueert het nooit bij dames. Hoogstens zien we een sterk uitgedunde haardos. Ook een breder wordende middellijn is een symptoom.”
Geen weg terug
Zodra het haarverlies zich ingezet heeft, is de dikke haardos van weleer voorgoed verleden tijd. Gelukkig bestaan er wel een aantal middelen die het proces een halt kunnen toeroepen. Bescheiden haarwinst is eveneens een mogelijkheid. “Meestal wordt er eerst voor een lokale behandeling met minoxidil geopteerd, een middel dat de haarwortels minder gevoelig maakt voor androgenen. Je moet die haarlotion wel dagelijks aanbrengen om enig resultaat te bereiken. Stop je ermee, dan zet de haaruitval zich opnieuw in. Is de androgenetische alopecie te ver gevorderd, dan zijn andere behandelopties aan de orde.”
“Eén daarvan is een behandeling met finasteride, een medicijn dat het enzym blokkeert dat de haaruitval in de hand werkt. Bij vrouwen kan een switch van anticonceptiemiddel eventueel soelaas bieden. Bepaalde anticonceptiepillen bevatten namelijk cyproteronacetaat, een chemische verbinding die bekendstaat voor zijn antiandrogene werking. Op die manier kan het de androgenetische alopecie enigszins bestrijden. Een hormoonspiraal is bij deze vorm van haaruitval dan weer ten stelligste te vermijden, omdat de werkzame stoffen het verlies mogelijk doen toenemen.” Als er geen haarwinst meer mogelijk is en het haarverlies gestabiliseerd werd met medicatie, valt een haartransplantatie te overwegen. De dermatologe: “Dan worden er gezonde haarfollikels weggehaald achter aan de hoofdhuid en daar waar er haar verloren is weer ingeplant.”
Dun haar door stress?
Soms doet het haarverlies zich echter een pak abrupter voor en verspreidt het fenomeen zich over de hele hoofdhuid. Dokter Dutré: “Dan is er sprake van diffuus haarverlies of telogeen effluvium. Geen erfelijke kwestie, maar wel fysieke of psychische stress ligt hier aan de basis van het probleem. Die kan zich op heel wat diverse manieren uiten. Een bevalling of zware operatie, langdurige ziekte, emotionele problemen of een streng dieet … het zijn uiteenlopende zaken die ervoor kunnen zorgen dat een groot deel van de haarfollikels sneller dan voorzien de telogene fase bereiken en dus uitvallen. Een dergelijke wijziging voltrekt zich echter niet in één nacht. Omdat er zo’n 3 maanden tussen oorzaak en gevolg zitten, moeten we 12 weken teruggaan in de tijd om de boosdoener te achterhalen.” De oplossing volgt in de meeste gevallen vanzelf. “Meestal herstelt het evenwicht zich spontaan weer. Tenzij de overmatige stress chronisch wordt, of de verloren haren nieuwe kopzorgen met zich meebrengen. Gelukkig leidt deze vorm zelden of nooit tot volledige kaalheid, en brengt de tijd naast raad ook een weer dikker wordende haardos.” Wie graag het heft in eigen handen neemt, is gebaat bij het gebruik van vitaminesupplementen. “Vooral dan de middelen met cystine en methionine. Wonderen mag je er niet van verwachten, wel sterkere en dikkere haarvezels”, aldus de dermatologe.
Alopecia areata
In nog andere gevallen is de haaruitval juist pluksgewijs geconcentreerd: alopecia areata luidt dan de diagnose. Dokter Dutré: “Bij deze auto-immuungemedieerde ziekte valt het eigen lichaam de haarwortels op bepaalde plaatsen aan, met ovale of cirkelvormige kale plekken in een verder ‘normale’ haardos tot gevolg. Bij de zeldzame vorm van alopecia areata zijn er geen cirkelvormige kale plekjes te onderscheiden. Het haar valt diffuus uit, wat zelfs tot volledige kaalheid kan leiden. Zodra de ziekte in je lichaam zit, blijf je levenslang risico lopen op dergelijke opstoten. Vaak zijn ze gelinkt met zware stress. Een troost is dat de beharing zich vaak spontaan herstelt – zij het dan langzaam maar gestaag. Met bepaalde behandelingen kunnen we dat proces wel versnellen. Bovendien kan het gerust enkele decennia duren voor een patiënt opnieuw getroffen wordt.”
